زیارت امام حسین علیه السلام در اربعین
توصیه به زیارت اربعین
اربعین سید الشهدا(ع) مصادف با روز بیستم صفر است. شیخ طوسی از امام حسن عسکری(ع) روایت کرده نشانههای مؤمن پنج چیز است:
- خواندن ۵۱ رکعت نماز، که مراد ۱۷ رکعت واجب (نمازهای یومیه) و ۳۴ رکعت مستحب (نافلههای روزانه در هر شب و روز) است
- زیارت اربعین
- انگشتر به دست راست کردن
- پیشانی را در سجده بر خاک نهادن
- بلند گفتن «بسم اللّه الرّحمن الرّحیم».[۱]
چگونگی زیارت اربعین
چگونگی زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین به دو صورت رسیده است:
+ صورت اول زیارت اربعین
زیارتی است كه شیخ طوسی در كتاب التهذیب[۲] از صفوان جمّال روایت كرده است:
مولایم امام صادق(ع) درباره زیارت اربعین به من گفت: هنگامی كه قسمت قابل توجهی از روز برآمده، این زیارتنامه را بخوان:
السَّلامُ عَلَی وَلِی اللهِ وَ حَبِیبِهِ السَّلامُ عَلَی خَلِیلِ اللهِ وَ نَجِیبِهِ السَّلامُ عَلَی صَفِی اللهِ وَ ابْنِ صَفِیهِ السَّلامُ عَلَی الْحُسَینِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ السَّلامُ عَلَی أَسِیرِ الْكرُبَاتِ وَ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ
سلام بر ولی خدا و حبیبش، سلام بر دوست خدا و برگزیده او، سلام بر بنده برگزیده خدا و فرزند برگزیدهاش،سلام بر حسین مظلوم شهید،سلام بر آن دچار گرفتاریها و كشته اشكها
اللهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِیك وَ ابْنُ وَلِیك وَ صَفِیك وَ ابْنُ صَفِیك الْفَائِزُ بِكرَامَتِك أَكرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ وَ حَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ وَ اجْتَبَیتَهُ بِطِیبِ الْوِلادَةِ وَ جَعَلْتَهُ سَیدا مِنَ السَّادَةِ وَ قَائِدا مِنَ الْقَادَةِ وَ ذَائِدا مِنَ الذَّادَةِ وَ أَعْطَیتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیاءِ وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَی خَلْقِك مِنَ الْأَوْصِیاءِ فَأَعْذَرَ فِی الدُّعَاءِ وَ مَنَحَ النُّصْحَ وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیك لِیسْتَنْقِذَ عِبَادَك مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیرَةِ الضَّلالَة
خدایا من گواهی میدهم كه حسین ولی تو و فرزند ولی تو،و فرزند برگزیده توست حسینی كه به كرامتت رسیده،او را به شهادت گرامی داشتی،و به خوشبختی اختصاصش دادی،و به پاكی ولادت برگزیدی،و او را آقایی از آقایان،و پیشروی از پیشرویان،و مدافعی از مدافعان حق قرار دادی،و میراثهای پیامبران را به او عطا فرمودی،و او را از میان جانشینان حجّت بر بندگانت قرار دادی،و در دعوتش جای عذری باقی نگذاشت،و از خیرخواهی دریغ نورزید،و جانش را در راه تو بذل كرد،تا بندگانت را از جهالت و سرگردانی گمراهی برهاند
وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَیهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیا وَ بَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنَی وَ شَرَی آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْكسِ وَ تَغَطْرَسَ وَ تَرَدَّی فِی هَوَاهُ وَ أَسْخَطَك وَ أَسْخَطَ نَبِیك، وَ أَطَاعَ مِنْ عِبَادِك أَهْلَ الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ وَ حَمَلَةَ الْأَوْزَارِ الْمُسْتَوْجِبِینَ النَّارَ [لِلنَّارِ] فَجَاهَدَهُمْ فِیك صَابِرا مُحْتَسِبا حَتَّی سُفِك فِی طَاعَتِك دَمُهُ وَ اسْتُبِیحَ حَرِیمُهُ اللهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْنا وَبِیلا وَ عَذِّبْهُمْ عَذَابا أَلِیماً
در حالی كه بر علیه او به كمك هم برخاستند، كسانیكه دنیا مغرورشان كرد، و بهره واقعی خود را به فرومایه تر و پستتر چیز فروختند، و آخرتشان را به كمترین بها به گردونه فروش گذاشتند، تكبّر كردند و خود را در دامن هوای نفس انداختند، تو را و پیامبرت را به خشم آوردند، و اطاعت كردند از میان بندگانت، اهل شكاف افكنی و نفاق و باركشان گناهان سنگین، و سزواران آتش را پس با آنان درباره تو صابرانه و به حساب تو جهاد كرد، تا در طاعت تو خونش ریخته شد و حریمش مباح گشت خدایا آنان را لعنت كن لعنتی سنگین، و عذابشان كن عذابی دردناك
السَّلامُ عَلَیك یا ابْنَ رَسُولِ اللهِ السَّلامُ عَلَیك یا ابْنَ سَیدِ الْأَوْصِیاءِ أَشْهَدُ أَنَّك أَمِینُ اللهِ وَ ابْنُ أَمِینِهِ عِشْتَ سَعِیدا وَ مَضَیتَ حَمِیدا وَ مُتَّ فَقِیدا مَظْلُوما شَهِیدا وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَك وَ مُهْلِك مَنْ خَذَلَك وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَك وَ أَشْهَدُ أَنَّك وَفَیتَ بِعَهْدِ اللهِ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِهِ حَتَّی أَتَاك الْیقِینُ فَلَعَنَ اللهُ مَنْ قَتَلَك وَ لَعَنَ اللهُ مَنْ ظَلَمَك وَ لَعَنَ اللهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِك فَرَضِیتْ بِهِ
سلام بر توای فرزند رسول خدا، سلام بر توای فرزند سرور جانشینان، شهادت میدهم كه تو امین خدا و فرزند امین اویی، خوشبخت زیستی، و ستوده درگذشتی، و از دنیا رفتی گم گشته، و مظلوم و شهید، گواهی میدهم كه خدا وفاكننده است آنچه را به تو وعده داده، و نابودكننده كسانی را كه از یاریات دریغ ورزیدند، و عذاب كننده كسانی را كه تو را كشتند، و گواهی میدهم كه تو به عهد خدا وفا كردید و در راهش به به جهاد برخاستی تا مرگ فرا رسید، پس خدا لعنت كند كسانی را كه تو را كشتند، و به تو ستم كردند، و این جریان را شنیدند و به آن خشنود شدند
اللهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُك أَنِّی وَلِی لِمَنْ وَالاهُ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یا ابْنَ رَسُولِ اللهِ أَشْهَدُ أَنَّك كنْتَ نُورا فِی الْأَصْلابِ الشَّامِخَةِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَةِ [الطَّاهِرَةِ] لَمْ تُنَجِّسْك الْجَاهِلِیةُ بِأَنْجَاسِهَا وَ لَمْ تُلْبِسْك الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِیابِهَا وَ أَشْهَدُ أَنَّك مِنْ دَعَائِمِ الدِّینِ وَ أَرْكانِ الْمُسْلِمِینَ وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَشْهَدُ أَنَّك الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِی الرَّضِی الزَّكی الْهَادِی الْمَهْدِی وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِك كلِمَةُ التَّقْوَی وَ أَعْلامُ الْهُدَی وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَی وَ الْحُجَّةُ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیا وَ أَشْهَدُ أَنِّی بِكمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیابِكمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی وَ قَلْبِی لِقَلْبِكمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِكمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَكمْ مُعَدَّةٌ حَتَّی یأْذَنَ اللهُ لَكمْ فَمَعَكمْ مَعَكمْ لا مَعَ عَدُوِّكمْ صَلَوَاتُ اللهِ عَلَیكمْ وَ عَلَی أَرْوَاحِكمْ وَ أَجْسَادِكمْ [أَجْسَامِكمْ] وَ شَاهِدِكمْ وَ غَائِبِكمْ وَ ظَاهِرِكمْ وَ بَاطِنِكمْ آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ.
خدای من تو را شاهد میگیرم كه من دوستم با آنانكه او را دوست دارند، و دشمن با آنان كه با او دشمنند، پدر و مادرم فدایتای فرزند رسول خدا، گواهی میدهم كه تو در صلبهای بلندمرتبه و رحمهای پاك نوری بودی، جاهلیت با ناپاكی هایش تو را آلوده نكرد، و از جامه های تیره و تارش به تو نپوشاند، و گواهی میدهم كه تو از ستونهای دین، و پایه های مسلمانان،و پناهگاه مردم مؤمنی، و گواهی میدهم كه پیشوای نیكوكار، با تقوا، راضی به مقدرات حق، پاكیزه، هدایت كننده، و هدایت شدهای، و گواهی میدهم كه امامان از فرزندانت، اصل تقوا، و نشانه های هدایت، و دستگیره محكم، و حجّت بر اهل دنیا هستند و گواهی میدهم كه من به یقین مؤمن به شمایم، و به بازگشتتان یقین دارم، براساس قوانین دینم، و عواقب عملم، و قبلم با قلبتان در صلح، و كارم پیرو كارتان، و یاری ام برای شما آماده است، تا خدا به شما اجازه دهد، پس با شمایم نه با دشمنانتان، درودهای خدا بر شما، و بر ارواح و پیكرهایتان، و بر حاضر و غایبتان، و بر ظاهر و باطنتان، آمین ای پروردگار جهانیان.
پس دو ركعت نماز میخوانی،و برای آنچه میخواهی دعا میكنی.
مضمون زیارت
بخشهای ابتدائی این زیارت شامل سلام و درود به امام حسین(ع) و اشاره به شهادت و مصیبتهای ایشان است.
در بخشهای بعدی زائر به برخی از عقاید شیعه شهادت میدهد مثل ولایت ائمه و اینكه میراث نبوت نزد امام حسین(ع) است و ایشان حجت الهی بر مردم است.
این زیارتنامه فلسفه شهادت امام حسین(ع) را نجات بندگان خدا از جهالت و گمراهی معرفی میكند.
در جملات بعدی ویژگیهای قاتلان سید الشهداء(ع) ذكر شده و مورد لعن قرار گرفتهاند.
در قسمتهای بعدی ضمن شمردن ویژگیهای امام حسین(ع) مثل دوری از شرک و پاكزادگی، تأكید میشود كه ایشان در راه خدا جهاد كرده و ایشان و فرزندانش حجتهای الهی بر روزی زمیناند.
زائر در این زیارت خود را تسلیم دستورات ائمه شیعه، و نیز آماده یاری ایشان و مخالفت با دشمنانشان معرفی میكند.
+ صورت دوم زیارت اربعین
زیارتی است که از «عطا» که ظاهراً همان «عطیه عوفی» همسفر «جابر بن عبدالله انصاری» در اربعین برای زیارت حضرت امام حسین(ع) نقل شده است:
در روز بیستم ماه صفر با «جابر بن عبدالله انصاری» بودم، چون به غاضریه رسیدیم در آب فرات غسل کرد، و پیراهن پاکیزهای که با خود داشت پوشید، آنگاه به من گفت: آیا همراه خود عطر داری؟ گفتم: «سُعد» با من هست، قدری از آن گرفت و بر سر و بدن پاشید، و پابرهنه روانه شد، تا نزد قبر مطهر امام حسین علیهالسلام ایستاد، سه مرتبه اللّه اکبر گفت و سپس افتاد و بیهوش شد، چون به هوش آمد شنیدم میگفت: «السّلام علیکم یا ال اللّه...» که همان زیارت نیمه رجب است.[۳] این زیارت را میتوانید از اینجا ببینید و بشنوید.